Specialisatieopleiding Artificial Intelligence, Recht en Ethiek

Over de opleiding
Artificial Intelligence (AI) heeft fundamentele impact op ons leven en de maatschappij. De doorbraak van ChatGPT en andere LLM’s (Large Language Models) heeft gezorgd voor een breed inzicht in de samenleving dat er nu echt iets aan het veranderen is. AI is overal. In sommige werkzaamheden en taken maakt het ons leven gemakkelijker en aangenamer, maar er zijn ook allerlei voorziene en onvoorziene gevolgen van het gebruik van AI. De juridische en ethische kanten van toepassing en impact worden steeds urgenter en zichtbaarder. Hoe voorkomen we ingebouwde vooroordelen, welke wetgeving geldt voor autonoom handelende systemen, is onze privacy gewaarborgd, kunnen menselijke waarden en morele codes in algoritmes ingebouwd worden? Maar ook, wat betekent AI voor recht en ethiek? En gaat AI het werk van juristen en andere beroepsgroepen overnemen? Kortom: werk aan de winkel voor iedereen die zich wil voorbereiden op de verdere ontwikkeling van AI en algoritmes in de maatschappij, en de actuele juridische en ethische aspecten! 
Om te beginnen zullen we beter moeten begrijpen hoe technische en maatschappelijke ontwikkelingen samenhangen en hoe we die kunnen sturen. De ‘Specialisatieopleiding Artificial Intelligence, Recht en Ethiek’ is bedoeld voor degenen die zich op deze toekomst willen voorbereiden, via een realistisch beeld van moderne technologie, de juridische en ethische aspecten van AI en algoritmes en de koppeling hiervan aan de praktijk. 

De opleiding is opgebouwd uit een online Basiscursus van 3 middagen en naar keuze minimaal één tot maximaal drie specialisatiemodules op locatie. 
Ook tijdens de online bijeenkomsten is er ruimte ingebouwd voor interactie en vragen. Bekijk de bijeenkomsten na afloop terug op een moment dat het u uitkomt.

I. Basiscursus Artificial Intelligence, Recht en Ethiek: Online
De online basiscursus bestaat uit drie middagen, elk rond één van de thema's van de opleiding: AI, Recht en Ethiek. Aan de hand van concrete toepassingen, zonder dat technische voorkennis verondersteld wordt, leert u alles wat u moet weten over AI. 
We beginnen met een introductiecollege waarin u krijgt uitgelegd wat AI is en hoe een data scientist werkt. Vervolgens gaan we, vanuit meerdere disciplines, in op de juridische, ethische en maatschappelijke vraagstukken die het toepassen van AI oproept. Welke wet- en regelgeving is van toepassing, wat is relevante jurisprudentie? Welke toepassingen van AI zijn wenselijk en welke niet? Aan de hand van een aantal concrete casussen onderzoeken we de toepasbaarheid en toekomstbestendigheid van bestaande juridisch kaders en onze ethische waarden. Waar lopen personen die in de praktijk met AI bezig zijn of hierover adviseren tegenaan? Na afloop van de online basiscursus heeft u een compleet en realistisch beeld ontwikkeld over AI!

II. Specialisatiemodules Artificial Intelligence, Recht en Ethiek: Op locatie
Na de online basiscursus volgt u minimaal één specialisatiemodule. Deze specialisatiemiddagen zullen op locatie plaatsvinden. (Indien u door omstandigheden niet op locatie aanwezig kunt zijn kan evt. een live verbinding met de cursuslocatie verzorgd worden voor het volgen van de presentaties). 

• Gebruik en inzet van Large Language Models (ChatGPT)

• Regulering en AI (verdieping, ontwikkelingen)

• AI en overheid

Inhoud Specialisatiemodules

Specialisatiemodule: Gebruik en inzet van Large Language Models (ChatGPT)
Wie ChatGPT wel eens heeft gebruikt ziet direct de enorme potentie die AI heeft in de communicatie. Teksten schrijven, mail beantwoorden, Linkedin-berichten schrijven, recepten maken, vergaderingen notuleren, vertalen, samenvatten, enz. Het is niet vreemd dat al vrij snel aangedrongen werd op regulering of zelfs het afremmen met de snelheid waarmee AI-toepassingen worden ontwikkeld. Kortom: welke ethische grenzen stellen wij aan het gebruik ervan? Meer dan ooit is ook duidelijk dat er werk aan de winkel is voor juristen. Bestaat het risico dat het werk van juristen wordt overgenomen door AI? Moet je daar als jurist bang voor zijn of moet je juist volop gebruik maken van de nieuwe ontwikkelingen? Welke regels zouden er moeten gelden voor ChatGPT en andere LLM’s? Moeten we het gebruik ervan in het onderwijs verbieden? Wat zijn de gevolgen als iemand een verkeerd advies opvolgt? Wie is aansprakelijk? Wat gebeurt er eigenlijk met alle data die ChatGPT verzamelt? Mag de data die ik invoer eigenlijk wel gebruikt worden om de algoritmes te trainen? Kortom: AI en communicatie is een belangrijk en actueel onderwerp.

Specialisatiemodule: Regulering en AI (verdieping, ontwikkelingen)
In deze module gaan we dieper in op juridische ontwikkelingen rondom AI. Wat betekent de nieuwe AI Verordening voor de ontwikkeling en inzet van AI in organisaties? Hoe moeten bestaande juridische kaders uit verschillende disciplines toegepast worden op producten en diensten waarin AI gebruikt wordt, bijvoorbeeld betreffende intellectueel eigendom, strafrecht, aansprakelijkheid, consumentenrechten etc. In deze sessie sluiten we aan bij de meest recente ontwikkelingen in het recht en de interpretatie van het recht voor een wereld waarin steeds meer taken aan machines worden gedelegeerd. 

Specialisatiemodule: AI en overheid
Als de overheid AI gebruikt om belastingfraude op te sporen of om criminele activiteiten te signaleren, maar de gebruikte algoritmes zijn zo complex, dat niet meer valt te achterhalen hoe zij tot hun signalering zijn gekomen, mag de overheid dan in actie komen en potentiële fraudeurs en criminelen uit de systemen filteren en nader onderzoeken of zelfs vervolgen? Als de overheid de politie of het leger toestaat drones in te zetten om terroristen uit te schakelen en deze drone raakt een omstander, wie is dan verantwoordelijk voor de inzet van deze drone of voor de fout die de drone heeft gemaakt? Welke gegevens mag je van een persoon vastleggen? Zijn de privacyregels uit de AVG nog bij de tijd in een wereld van machine learning? Wat zijn identificeerbare persoonlijke data in het licht van de mogelijkheden van AI? Welke ethische kaders moet de overheid toepassen, welke normen en waarden zijn relevant? Als AI daadwerkelijk tot maatschappelijke verbeteringen leidt, zijn de juridische kaders dan wel het meest belangrijk?

Het zijn enkele voorbeelden van juridische vragen die het toepassen van AI door de overheid kan oproepen. In de specialisatiemodule ‘AI en Overheid’ gaan we aan de slag met voorbeelden uit de praktijk over hoe de overheid en overheidsdiensten AI op dit moment inzetten en welke kaders daarin een rol spelen. Uitgangspunt is dat de overheid AI gebruikt op een manier dat publieke waarden en mensenrechten, zoals het verbod van discriminatie, privacy en autonomie, voorop staan en geborgd zijn. Wat zijn succesvolle toepassingen? Waar zijn grote uitvoerende overheidsorganisaties mee bezig? Hoe ziet de toekomst eruit en waar liggen kansen voor juristen? Het onderwijs is praktijkgericht en wordt verzorgd worden door topdeskundigen uit theorie en praktijk in dit vakgebied.

Leerdoelen
Na het afronden van de Specialisatieopleiding heeft u de integrale en actuele kennis die nodig is voor uw vakgebied. Het onderwijs is praktijkgericht en wordt verzorgd worden door topdeskundigen in dit vakgebied. Lees onder aan deze pagina meer informatie over de specialisatiemodules.

Hoofddocenten

• Dr. F. Dechesne, universitair docent law en digital technologies, van eLaw, het centrum voor recht en digitale technologie aan de Universiteit Leiden

• Prof. mr. dr. ir. B.H.M. Custers, hoogleraar Law and Data Science en afdelingshoofd van eLaw, het centrum voor recht en digitale technologie aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden

• Mr. dr. Ronald van den Hoogen, hoofd van de Rijksacademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO)

Doelgroep
De ‘Specialisatieopleiding Artificial Intelligence, Recht en Ethiek’ richt zich op iedereen die met AI bezig is of verwacht met AI in aanraking te komen en voor iedereen die interesse heeft in de juridische en ethische vragen die het oproept. Zoals advocaten, bedrijfsjuristen, compliance officers, overheidsjuristen (gemeenten, provincies, rijksoverheid etc.), leden rechterlijke macht, leden openbaar ministerie, medewerkers opsporingsdiensten (FIOD, politie etc), medewerkers overheid, toezichthouders. De Specialisatieopleiding staat ook open voor andere academici met interesse in de juridische en ethische kant van kunstmatige intelligentie.

NOvA-punten 
De leergang is geaccrediteerd met opleidingspunten van de NOvA (‘PO-punten’):
Basiscursus: 12
Specialisatiemodule: 4

Studiebelasting en voorbereidingstijd
De leergang bestaat uit bijeenkomsten van 4,5 uur (inclusief pauzes). Zie voor meer informatie de tab “programma”.

Mogelijkheden onderwijs op afstand - specialisatiemodules
Kunt u, wegens omstandigheden, niet aanwezig zijn bij de bijeenkomsten op locatie? Wij zorgen voor een live verbinding met de cursuslocatie. Zo kunt u de opleiding vanuit huis toch nog volgen. U kunt de link om op afstand deel te nemen vinden in de digitale leeromgeving.
Wij raden u aan om - indien mogelijk - toch te proberen op locatie aanwezig te zijn voor de specialisatiemodules. Wij kunnen geen volledige hybride ervaring beloven wegens de interactieve onderdelen die niet (volledig) online gefaciliteerd kunnen worden.
Mocht u toch (onverhoopt) online meedoen dan verzoeken wij u dit tijdig door te geven.

De bijeenkomsten worden opgenomen. Wij streven om de opname na één werkweek beschikbaar te stellen in de digitale leeromgeving. U kunt de bijeenkomst terugkijken op een moment dat u uitkomt.

Heeft u nog vragen?
Wij beantwoorden ze graag.

Per mail: pao@law.leidenuniv.nl
Telefonisch: 071 527 8666
Alle contactgegevens

Zie ook: paoleiden.nl/veelgestelde-vragen

Programma bijeenkomsten Basiscursus 1 t/m 3 - Online

Bijeenkomst 1 - AI
Dinsdag 5 november 2024

Bijeenkomst 2 - Recht
Dinsdag 12 november 2024

Bijeenkomst 3 - Ethiek
Dinsdag 19 november 2024

Programma bijeenkomsten specialisatiemodules 4 t/m 6 - Op locatie

Bijeenkomst 4 Specialisatiemodule: Gebruik en impact van Large Language Models (ChatGPT)
Dinsdag 26 november 2024

Bijeenkomst 5 Specialisatiemodule: Regulering en AI (verdieping, ontwikkelingen)
Dinsdag 3 december 2024

Bijeenkomst 6 Specialisatiemodule: AI en overheid
Dinsdag 10 december 2024

€ 1.895,- (vrij van btw) Basiscursus met 1 specialisatiemodule naar keuze, consumpties en digitaal cursusmateriaal.

€ 450, - (vrij van btw) per extra specialisatiemodule