Het volgen van de rechtspraak is een must voor iedere jurist. Maar hoe blijf je wekelijks op de hoogte van recente arresten? Vanuit die gedachte ontstond bij Thijmen Nuninga, docent en promovendus Afdeling Burgerlijk Recht van de Universiteit Leiden, het idee voor de podcast ‘De Leidse Noot’. In dit artikel geeft Thijmen een kijkje achter de schermen en vertelt hij over het ontstaan van De Leidse Noot en hoe de voorbereidingen voor het opnemen van een aflevering in werk gaan.

De Leidse Noot podcast bestaat sinds februari jl. Hoe is het idee voor deze juridische podcast ontstaan?

“De Leidse Noot podcast staat inderdaad vanaf februari 2020 online. Collega Thijs Beumers (PhD-Fellow Instituut voor Privaatrecht), Frank Bentvelzen (PhD-Fellow Instituut voor Privaatrecht) en ik zijn afgelopen september begonnen met experimenteren. Het duurde even om het juiste format van de grond te krijgen. Sinds we online staan, werken we met een grotere groep zodat er een afwisseling is van stemmen die aan het woord zijn.

Het idee ontstond eigenlijk uit twee frustraties die ik heb ervaren. Sinds ik bij de Universiteit Leiden werk en verantwoordelijk ben voor onderwijs, merkte ik hoe lastig het is om op de hoogte te blijven van de rechtspraak van de Hoge Raad. Misschien is het een tic die ik heb overgehouden aan studeren in Engeland (Cambridge & Oxford, red.), maar het volgen van de rechtspraak is wat mij betreft een absolute must voor iedere jurist. Dat is echter niet makkelijk. Voor mij niet en – zo vermoed ik – vast ook niet voor iemand in de beroepspraktijk. 

Toevallig begon ik die periode met het luisteren van podcasts tijdens mijn dagelijkse ‘commute’ van Rotterdam naar Leiden. Met name de wandeltochtjes van en naar het treinstation leenden zich daar goed voor. Ik dacht toen: wat zou het lekker zijn om nu bijgepraat te worden over de rechtspraak van de Hoge Raad door iemand die zich erin heeft verdiept. Zo’n podcast kon ik niet vinden dan moeten wij die maar maken! Thijs was vrij snel ‘om’ en van de Afdeling kregen we de ruimte om wat pilots te maken. Daar haakte Frank ook snel bij aan en zo geschiedde.” 

Een podcast wordt gezien als nieuwe vorm van media. In tegenstelling tot TV of video maak je bij een podcast enkel gebruik van audio. Hoe maak je een podcast voor luisteraars interessant genoeg om te (blijven) luisteren?

“Het vertellen van een verhaal met enkel audio is een van de grote uitdagingen en de reden dat we ongeveer 10 podcasts hebben gemaakt die nooit het daglicht hebben gezien. Het blijft een continu leerproces om de juiste tone of voice te vinden om iets te delen met je luisteraar.

Als academici zijn we gewend om over recht te schrijven. Dat staat een bepaald taalgebruik en een bepaalde precisie toe die je in spreektaal eigenlijk niet kunt bereiken. Bovendien: een podcast waarin je ieder woord gewogen hebt, is niet om aan te horen. Je moet ook niet vergeten dat mensen naar een podcast luisteren wanneer zij onderweg zijn naar werk, tijdens een bezoek aan de supermarkt of tijdens een wandeling door het park. Dan kun je niet twintig minuten lang een stroom aan 19^e eeuwse taal op iemand afvuren.

Aan de andere kant blijf je jurist en wil je zorgen dat het klopt wat je vertelt. Het is daarentegen niet hetzelfde als een informeel gesprek wat je normaal op de wandelgangen hebt. Daar kan je gesprekspartner je op een fout wijzen. In een podcast kan dat wel, maar dat wordt snel heel chaotisch en onprofessioneel richting de luisteraar.

Om die redenen hebben we gekozen voor een vraaggesprek: de host (meestal Thijs, Frank of ik, maar inmiddels ook anderen) nodigt een collega van de Afdeling uit om iets te vertellen over een arrest van de voorgaande week. De host stelt vragen, vat samen wat de ander zegt en komt tot de kern. Ook dat zorgt ervoor dat de luisteraar het verhaal kan blijven volgen.”

Hoe bereiden jullie je voor op de opname?

“De uitspraak bespreken we eerst tijdens onze wekelijkse jurisprudentielunch. De ‘gast’ heeft dan de uitspraak voorbereid en de ‘host’ is op de hoogte van waar de uitspraak over gaat. Tijdens die lunch bespreken we de zaak en proberen met andere collega’s het arrest te duiden. Vervolgens gaan de host en de gast bij elkaar zitten om de belangrijkste punten te selecteren: wat willen we echt vertellen? We willen de podcast rond de twintig á dertig minuten houden; heel veel langer duurt een wandeling van de luisteraar toch niet. Aan de hand van dat gesprekje bepalen we een grove structuur en kan de opname beginnen.” 

Jullie ontvangen wekelijks een gast in de uitzending. Kun je iets vertellen over gasten die jullie al hebben ontvangen?  

“In de podcast spreken we vooral met jonge onderzoekers – promovendi en UD’s – van onze Afdeling. Eén keer is Tim Bleeker uit Utrecht zo aardig geweest om met ons te praten over de Urgenda-zaak, waar hij veel meer van af weet dan wij. Er zijn twee redenen waarom we ervoor kiezen om met jonge onderzoekers te werken.

Ten eerste zijn jonge onderzoekers bezig met razend interessante onderwerpen en willen daar graag meer over leren en over vertellen. Zit er een arrest tussen dat aan hun onderzoek raakt, dan doen ze graag mee. Het enthousiasme hoor je terug, waardoor je als luisteraar geboeid blijft om te blijven luisteren.

Ten tweede is het mijn doel om mezelf en mijn collega’s te dwingen op een wat snellere en modernere manier met onze kennis naar buiten te treden. De publicatiedruk en de druk van het schrijven van een proefschrift kan hoog zijn. Dat leidt er regelmatig toe dat leuke kleine gedachtes die zich minder goed lenen voor een artikel of hoofdstuk in de vergetelheid raken. Daarnaast is het voor jonge academici goed om los te komen van de schrijftaal van juristen en om te leren je boodschap op een eenvoudige manier over te brengen. Door jezelf te dwingen over recht te praten en snel te focussen op de issues die ertoe doen – je hebt immers maar 20 minuten – word je daar veel beter in. Dat merken we na een paar maanden al en horen het van gasten die pas één keer hebben meegedaan.” 

Wie zijn de luisteraars van de podcast?

“De Leidse Noot is te beluisteren voor iedereen die op de hoogte wil zijn van wat de Hoge Raad op het gebied van het Burgerlijk (proces)recht heeft gewezen. Dit kunnen studenten, academici of professionals uit de beroepspraktijk zijn.

Regelmatig krijgen we leuke reacties, van onder andere professionals uit de praktijk. We denken dat het voor iedereen fijn is om snel en makkelijk op de hoogte te zijn en de ontwikkelingen in een breder verband geplaatst te zien. Dat is ook de reden dat we, ondanks het grote volume, toch proberen zo veel mogelijk van de procesrechtarresten mee te nemen. Daar gebeurt zo veel en het is lastig om dit bij te houden. We leveren daar graag een bijdrage aan.”

Welke onderwerpen staan nog op het programma?

“Onlangs hebben we twee ‘bijzondere’ afleveringen opgenomen: eentje met Jessie Pool (PhD.-fellow bij de afdeling Ondernemingsrecht) over het insolventierecht en eentje met Michelle Michels (PhD fellow bij de afdeling Notarieel Recht) over het familierecht. De meeste van de vaste stemmen van de Leidse Noot zijn generalist. Zij weten wat minder van de ins en outs van de specialisatiegebieden. Het is daarom erg fijn dat er op de Leidse Rechtenfaculteit specialisten rondlopen die ons hierover kunnen praten.”

Luister de Leidse Noot podcast 

De Leidse Noot podcast staat op Spotify, Soundcloud en Apple Podcasts. De podcast is voor iedereen gratis te luisteren. Thijmen: “we vinden het natuurlijk heel fijn als iedereen zich abonneert, want dan hebben we een beetje zicht op hoeveel mensen we bereiken.”

“We horen trouwens ook graag wat men van de podcast vindt en of er suggesties zijn voor een onderwerp om eens te bespreken. Stuur ons een mailtje naar: deleidsenoot@law.leidenuniv.nl.”

Uitgelichte aflevering

Als Thijmen een paar podcast afleveringen mag uitlichten, dan zijn dat de specials over het familierecht (met Michelle Michels) en de positie van werknemers tijdens een pre-pack (met Jessie Pool). Thijmen: “Het is heel leuk om iemand met verstand van zaken te spreken over ‘hun’ vakgebied. Omdat ik zelf wat minder van die onderwerpen weet, zijn dat de afleveringen waar ik mezelf ook echt ‘luisteraar’ voel.”